ಇದು ಕೇವಲ ಚನ್ನಪ್ಪ ಎರೆಸೀಮೆಯವರ ಬದುಕಿನ ಕಥೆಯಲ್ಲ. ಮನೆ, ಊರು, ಜಾತಿ, ಸಂಸ್ಥೆ, ನಾಟಕ, ಸಂಗೀತ, ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಜನಸಂಪರ್ಕ, ಛಲ, ಸಂವೇದನಾಶೀಲತೆ ಇಂಥ ಎಲ್ಲ ಸಂಗತಿಗಳು ಸೇರಿ ಮೇಷ್ಟರೊಬ್ಬರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ರೂಪುಗೊಂಡ ಕಥೆ; ಬಯಲು ನಾಡಿನ, ಮಲೆನಾಡಿನ ಅಂಚಿನ, ಮತ್ತು ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಮೂರನೆಯ ದಶಕದ ನಗರಗಳ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತಿದ್ದ ಬದಲಾವಣೆಯ ಕಥೆಯೂ ಹೌದು. ಅಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಪ್ರಾದೇಶಿಕವಾದ ಊಟ, ಉಪಚಾರ, ಹಬ್ಬ, ಊರ ಸಂಬಂಧಗಳು, ಮಠಗಳ ಬದುಕು ಇತ್ಯಾದಿಯೆಲ್ಲ ಸೇರಿ ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವಾರ್ಧದ ಬದುಕಿನ ಚಿತ್ರಣವೂ ಹೌದು.

ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಕಿರು ಕಥನಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಎಂ.ಆರ್.ಶ್ರೀಯವರು ಬರೆದಿರುವ ‘ರಂಗಣ್ಣನ ಕನಸಿನ ದಿನಗಳು’ ರೀತಿಯ ಬರವಣಿಗೆ ಇದೆ. ಪ್ರಾಸಂಗಿಕವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯ ಕಾಲದ ಮೇಷ್ಟರುಗಳನ್ನು ಹಿರಿಯ ಲೇಖಕರು ನೆನೆದದ್ದೂ ಇದೆ. ಅನುಭಾವದ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುವ ಬೆಳಗೆರೆ ಕೃಷ್ಣಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಬರಹವೂ ಇದೆ. ಅಹಂಕಾರಿಯಾದ ಮೇಷ್ಟರೊಬ್ಬ ತನ್ನ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಮೀರಿದ ಕಥೆಯನ್ನು ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತರು ‘ಕನ್ನಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡಾತ’ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದೂ ಇದೆ. ಆದರೆ ಸಮಾಜದ ಕಣ್ಣಿನಲ್ಲೂ ಯಶಸ್ಸು ಪಡೆದ ಮೇಷ್ಟರು ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಜೀವನಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧರಾದ ಪರಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸುವ, ಮೇಷ್ಟರೊಬ್ಬರು ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವ ಕಥನ ನನಗೆ ಗೊತ್ತಿರುವುದು ಇದೊಂದೇ ಹಾಗಾಗಿ ಇದು ವಿಶಿಷ್ಟ.

ಎರೆಸೀಮೆಯವರೇ ಹೇಳುವ ಹಾಗೆ ಪರಿಮಿತ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಶ್ರಮಪಟ್ಟು ಬೆಳೆಸುತ್ತ ‘ಕಥೆ ಮಾಡುವವರಾಗಿ’ ಅದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅಧ್ಯಾಪನ ತರಬೇತಿ ಪಡೆಯುತ್ತ  ಎರಡೂ ಕಸುಬುಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರಭಾವಗೊಳಿಸಿ ಅವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ರೂಪುಗಂಡ ಕಥೆ ಕುತೂಹಲ ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಆಗಿನ ಕಾಲದ ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದ ಕಥಾ ಕಾಲಕ್ಷೇಪವನ್ನು ಕೇಳಿ ಕಲಿತ ಸಂಗೀತ, ಕೇಳಿ ತಿಳಿದ ಕಥೆ, ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಓದಿದ ಕನ್ನಡ ಕಾವ್ಯಭಾಗಗಳ, ಸ್ವಂತ ಓದಿಕೊಂಡ ಅನುಭವ ಬೆರೆಸಿ ತಾನೂ ಜನಪ್ರಿಯರಾದ ಎರೆಸೀಮೆಯವರು ಇದು ನಿಜವೋ ಅಥವಾ ಬರಿಯ ತೋರಿಕೆಯೋ, ಜನರನ್ನು ಮರುಳುಮಾಡುವ ವಿಧಾನವೋ ಎಂದು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದೂ ಇದೆ. ‘ಏನೂ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದವರು ಏನೂ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದವರಿಗೆ ಏನೂ ಗೊತ್ತಾಗದಂತೆ ಹೇಳುವ ವಿಧಾನ!’ (ಪುಟ 347) ಎಂಬ ಮಾತನ್ನೂ ಆಡಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗಲ್ಲದೆ ಇದು ಅಧ್ಯಾಪಕನಾಗಬೇಕೆಂಬ ತನ್ನ ಧ್ಯೇಯ್ಲಕ್ಕೆ ಆರ್ಥಿಕ ನೆರವು ಗಳಿಸುವ ಏಕೈಕ ಮಾರ್ಗ ಅನ್ನುವ ಅರಿವಿದೆ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮಕಾಲದಲ್ಲಿ ‘ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕಥೆಗಳನ್ನು’ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಸಂಗ ಅದಕ್ಕೆ ಜನರು ತೋರುತ್ತಿದ್ದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಇವು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಒದಗುವ ವಸ್ತುವಾಗಿ ತೋರುತ್ತದೆ.

ಎರೆಸೀಮೆಯವರ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಕೂಡಿಕೊಂಡ, ಪ್ರಭಾವಿಸಿದ, ನೆರವಾದ, ಅಪರೂಪಕ್ಕೆ ತೊಡಕಾಗಿ ಪೇಚಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಸಿದ  ಅಸಂಖ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಚಿತ್ರಣವೂ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಈ ಕೃತಿಯ ‘ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರ’ ಸಮಾಜದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸ್ತರ, ಉದ್ಯೋಗ, ಜಾತಿಗಳವರ ಒಡನಾಟದಲ್ಲಿ ಮೇಷ್ಟರು ರೂಪುಗೊಂಡ ಕಥೆ. ಚಹಾದ ಹುಚ್ಚು ತನ್ನ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಹರಡಿದ ಬಗೆಯನ್ನು, ಆ ಕುರಿತ ತಮಾಷೆಯಾದ ಟೀಕೆಯನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತಲೇ  ಹೋಟೆಲುಗಳು ಕ್ರಮೇಣ ಬೇರೂರಿದ ಬಗೆಯನ್ನು ಹಾಗೇ ಗಾಂಜಾದ ಬಳಕೆಯನ್ನೂ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತ ‘ನನ್ನ ಕಥೆ’ ತೀರ ಸಹಜವಾಗಿ ಸಾಮಾಜಿಕ  ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರವನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ಹಲವು ಮಠಗಳು ಅಲ್ಲಿನ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ಎರೆಸೀಮೆಯವರ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದ್ದನ್ನು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇತರ ಸಮುದಾಯಗಳ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಮಠಗಳು ಎಷ್ಟು, ಎಂಥ ನೆರವು ನೀಡಿದವು, ಕೃತಜ್ಞತೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾಗಿದ್ದವು ಅನ್ನುವುದನ್ನು ಕಂಡರೆ ಮನಸ್ಸು ತುಂಬಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ನಮ್ಮ ಕಾಲದ ಮಠಗಳು ಬೃಹತ್ ವಾಣಿಜ್ಯೋದ್ಯಮವಾಗಿರುವ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಮನಸ್ಸು ಖಿನ್ನವೂ ಆಗುತ್ತದೆ. ಕೃತಿಯ ಇಂಥ ಭಾಗಗಳು ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದ ಸಂಬಂಧದ ಚಿತ್ರಣವಾಗಿ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸೆಳೆಯುತ್ತವೆ.

ಕುತೂಹಲದ ಇನ್ನೊಂದು ಸಂಗತಿ ಎಂದರೆ ತಾವು ಓದಿದ ಕವಿಗಳ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ವಾಸ್ತವಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿ ನೋಡುವ ಎರೆಸೀಮೆಯವರ ಪ್ರವೃತ್ತಿ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಪುಟ 256ರಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮಾವಿನ ಮರದ ವರ್ಣನೆ. ಅದು ಪಂಪ, ಷಡಕ್ಷರರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವಾಗುತ್ತ, ಬನವಾಸಿಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪವಾಗುತ್ತ, ಹಲಸು ಮತ್ತು ಮಾವು ಹೇಗೆ ಬಯಲು ಸೀಮೆ ಮತ್ತು ಮಲೆನಾಡಿನ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂಬ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಾಗುತ್ತ, ಕೊನೆಗೆ ಅವರು ಕಂಡ ಮಾವಿನ ಮರ ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಅದ್ಭುತವಾಗಿ ಬೆಳೆದು ನಿಲ್ಲುವ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ಮಲೆನಾಡಿನ ಮತ್ತು ಬಯಲು ಸೀಮೆಯ ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಅಡುಗೆಗಳ, ಊಟದ ಕ್ರಮದ ವಿವವರಗಳೂ ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಧಂಡಿಯಾಗಿವೆ. ತಾಯಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುವ ಮಾತುಗಳು (ಪುಟ 192-3) ದೊಡ್ಡಪ್ಪ, ಅಜ್ಜ ಇವರ ಬದುಕಿನ ಚಿತ್ರಣ, ತನ್ನ ಅಣ್ಣನ ಬಗ್ಗೆ, ಅವನ ಸಾವಿಗೆ ತಾನೇ ಕಾರಣನಾದೆನೋ ಎಂದು ಆಘಾತಗೊಂಡ ವರ್ಣನೆ ಇವನ್ನೆಲ್ಲ ನೋಡಿದರೆ ಎರೆಸೀಮೆಯವರು ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯ ಬದಲಾಗಿ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದರೆ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ, ಕಲ್ಪನಾ ಸಮೃದ್ಧಿಯೊಡನೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಕಾದಂಬರಿಯೊಂದು ಸಿಗುತಿತ್ತು ಅನಿಸುತ್ತದೆ.

ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಅರಟಾಳು ರುದ್ರಗೌಡರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿದರೆ ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವಾರ್ಧದ ಕನ್ನಡ ಬದುಕಿನ ಸಮೃದ್ಧ ವಿವರಗಳು, ದಾಖಲೆಗಳು ಸಿಗುವುದು ಎರೆಸೀಮೆಯವರ ‘ನನ್ನ ಕಥೆ’ಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಎಂದು ನನ್ನ ಓದಿನ ಮಿತಿಯಲ್ಲಿ ನನಗನ್ನಿಸಿದೆ. ಒಂದು ಅಧಿಕಾರವಂತರ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಂಡ ಬದುಕು, ಇನ್ನೊಂದು ಬದುಕುವುದಕ್ಕಾಗಿ ‘ಸಾತ್ವಿಕ ಹೋರಾಟ’ ನಡೆಸಿ ಪಂಡಿತ ಪರೀಕ್ಷೆ ಬರೆದು ಮೇಷ್ಟರಾದವರು ಕಂಡ ಬದುಕು. ಎರಡೂ ಪೂರಕವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತವೆ.